Z jakich etapów składa się proces masteringu audio? Czy mastering ma na celu podkreślenie i wydobycie z dźwięku jego esencji? Czy jednak jego rolą jest zapewnienie nagraniu jakości rynkowej, która nie odbiega od konkurencji? Więcej na ten temat dowiecie się z tego artykułu.
Mastering tak naprawdę jest ostatnim etapem w tak zwanym procesie postprodukcji nagrania audio. Jego głównym celem jest zbalansowanie brzmienia poszczególnych elementów składowych utworów, jak i ujednolicenie wszystkich utworów wewnątrz danego wydawnictwa.
Ponadto, mastering ma za zadanie optymalizację brzmienia utworów w różnych systemach (audio czy środowisku np. radiowym) oraz standardach formatów plików muzycznych. W większości przypadków mastering odbywa się przy użyciu narzędzi takich jak equalizery, kompresory dynamiki oraz limitery czy wzmacniacze dźwięku.
Proces masteringu można porównać do malowania, gdzie nakładając kolejne warstwy podkładu, farby i tapety upiększamy nasze nagranie. Celem takiego „malowania” jest optymalizacja jakości odtwarzania finalnego nagrania. Dodatkowym celem jest dostosowanie utworu do wszystkich urządzeń – od małych głośniczków w laptopie po profesjonalne nagłośnienie studia lub klubu.
Jest to swoisty most łączący producenta z odbiorcą muzyki. Termin „mastering” pochodzi od anglojęzycznego sformułowania „master copy”, które oznacza „kopię matkę”, matrycę, wzorzec nagrania. Pochodzące z „kopii matki” nagrania mogą być rozpowszechniane za pośrednictwem dowolnych formatów – winyl, CD, taśma magnetofonowa czy serwisy steamingowe takie jak Spotify, iTunes i SoundCloud. A więc, podsumowując, istotnym i finalnym efektem procesu masteringu jest uzyskanie nagrania, które będzie poprawnie odtworzone i słyszalne na dowolnym nośniku – cyfrowym czy analogowym.
Dodatkowo, mastering pozwala na usunięcie i wyrównanie drobnych pomyłek i błędów pozostawionych przypadkiem w kopii producenckiej. Najogólniej mówiąc, mastering ma na celu stworzenie czystego i spójnego w odbiorze utworu lub albumu. Warto również dodać, ze mastering pozwala podkreślić i nadać charakter danemu nagraniu. Przykładowo w muzyce Hip-Hop czy Rock często uwypukla się niskie i wysokie częstotliwości aby nagranie nabrało charakterystycznego brzmienia.
Po co wykonujemy mastering?
Celem masteringu jest zapewnienie nagraniu możliwie najlepszego brzmienia na różnych platformach, zwłaszcza, że muzyka jest obecnie słuchana i dystrybuowana w niespotykanej dotąd ilości urządzeń i formatów. Możemy słuchać muzyki z analogowej płyty winylowej na audiofilskim sprzęcie wysokiej klasy jak i na streamingu z YouTube odtwarzanym na smartfonie i kiepskiej klasy słuchawkach.
Końcowa kontrola jakości nagrania jest niezbędna niezależnie czy nagrywasz w profesjonalnym, wartym miliony złotych studiu czy raczej używasz na wpół amatorskiego oprogramowania w domowym zaciszu. Mastering sprawi, że brzmienie Twoich utworów odbierane będzie dokładnie tak jak sobie tego życzysz.
Mastering jest swoistym połączeniem procesu czysto technicznego z kreatywnością i wiedzą inżyniera dźwięku pracującego nad danym nagraniem. Najlepsi z nich posiadają swój styl i renomę, która odróżnia ich od konkurencji, a dobrze wykonany przez inżyniera mastering zapewni spójność i równowagę wszystkim utworom na płycie. Z kolei jego brak skutkował będzie wrażeniem oderwania każdego utworu od pozostałych. Taki efekt jest wielce niepożądany i może doprowadzić do zrujnowania całej koncepcji albumu muzycznego.
Jaka jest różnica między miksowaniem a masteringiem?
Zarówno mastering jak i miksowanie wykonywane są podobnymi technikami i narzędziami, być może z tego powodu są ze sobą często mylone bądź uznawane za tożsame. Miksowaniem nazywamy zwykle nagrywanie utworu składającego się z wielu równoległych ścieżek – w praktyce polega to na łączeniu sampli lub poszczególnych instrumentów tak aby razem tworzyły podkład muzyczny (utwór). Dodatkowo miksowanie pozwala nam na ustalenie wstępnych poziomów głośności poszczególnych ścieżek nagrania a także ustawienia ich w panoramie audio.
Mastering z kolei to nadawanie niemalże gotowemu utworowi ostatecznego, pożądanego brzmienia poprzez wykorzystanie różnorakich technik, urządzeń czy tez programów.
Porównanie nagrania, które posiada tzw. „headroom” (na górze) z nagraniem bez miejsca na dodatkowe decybele. Pojęciem tym określa się zakres głośnosci w postaci wolnego miejsca, które zostanie „zapełnione” po dodaniu masteringu.
Jakie techniki stosowane są w masteringu?
Oczyszczenie dźwięku
Jest to proces początkowy mający na celu usunięcie z nagrania drobnych niedoskonałości takich jak wszelkiego rodzaju szumy i zniekształcenia częstotliwości (np. hiss, hum, etc.). Wstępne oczyszczenie nagrania pozwala również uniknąć powstania kolejnych błędów w momencie wzmocnienia niezmasterowanego utworu. Dodatkowo ten etap pozwala także oczyścić nagranie z różnych, drobnych dźwięków, które mogą występować w tle nagrania.
Wzmocnienie stereofoniczne
Dobrze wykonane wzmocnienie stereofoniczne (z ang. „stereo enhancement”) pozwala przestrzennie zbalansować dźwięk (od lewej do prawej), co dodaje mu szerszego i wyraźniejszego brzemienia. Ten etap służy również temu, aby nadać panoramie naszego nagrania większej przestrzeni i wyrazistości.
Dodatkowym atutem lekkiego podkreślenia „boków” nagrania jest „ściśnięcie” centralnej części panoramy i skupienie jej w okolicach dolnych częstotliwości czyli dokładnie tam gdzie powinien znajdować się nasz bas, stopa czy werbel.
Equalizacja (EQ)
Equalizacja pomaga skorygować brak zbalansowania pomiędzy poszczególnymi częstotliwościami, pozwala również na wzmocnienie elementów, które tego wymagają. W wyniku tego zabiegu żadna częstotliwość nie odstaje od reszty ponad miarę, co sprawia że utwór brzmi dobrze niezależnie od rodzaju odtwarzacza.
Ten etap masteringu wykonujemy za pomocą equalizera w wersji software lub hardware. Rolą equalizera jest wzmocnienie lub osłabienie danej częstotliwości w spektrum naszego nagrania. Służy on również do np. eksponowania wybranych ścieżek audio i ich aspektów aby podkreślić charakter danego instrumentu.
Istnieje kilka rodzajów equalizerów jak np. korektor graficzny, paragraficzny czy też parametryczny. Różnią się one sposobem pracy jak i możliwościami. Na największą uwagę zasługuje equalizer parametryczny ponieważ umożliwia on podział pomiędzy poszczególnymi pasmami, który jest bardzo płynny, co z kolei przekłada się na większe możliwości korekcji nagrania i jego kontrolę.
Przykład użycia zaawansowanego equalizera Pro Q firmy FabFilter
Kompresja
Kompresja koryguje i zwiększa zakres dynamiki utworu, pozwala kontrolować głośniejsze elementy przy równoczesnym uwypukleniu tych cichszych. Proces ten nadaje podkładowi muzycznemu większej spójności poprzez odpowiednie łączenie fragmentów które nie są dostatecznie jednolite.
Główną funkcją kompresora jest uzyskanie balansu głośności i dynamiki nagrania dla danej ścieżki lub utworu. Krótko mówiąc kompresor ma za zadanie ściszyć głośniejsze fragmenty i jednocześnie zwiększyć głośność tych mniej słyszalnych.
Podobnie jak w etapie equalizacji kompresję można podzielić na kilka rodzajów. Najbardziej znane i powszechnie używane to kompresja wielopasmowa (z ang. „Multi-band Compression”), kompresja równoległa (z ang. „Parallel Compression”) czy tzw. kompresja kluczująca (z ang. „Side-Chain Compression”). Tematyka samej kompresji i jej rodzajów to jednak materiał na inny artykuł.
Finalna Głośność
Kolejnym ważnym etapem procesu masteringu jest użycie specjalnego kompresora dynamiki zwanego limiterem. Pozwala on na zapobieganie przesterowaniom sygnału poprzez ograniczanie poziomu dźwięku o poziomie wyższym niż wyznaczony. Limiter pozwala zachować głośny charakter utworu bez prowadzenia do zniekształceń. Można powiedzieć że limiter pełni rolę bezpiecznika, który ma za zadanie utrzymać nasze nagranie w ryzach, zapewnić na finalnym etapie wymagany poziom głośności i jednocześnie uchronić nasz przed przesterami.
Konwersja częstotliwości próbkowania i głębi bitowej
Konwersja parametrów takich jak głębia bitowa i częstotliwość próbkowania pozwala dostosować nagranie do konkretnego nośnika danych. Na przykład, jeśli utwór ma zostać nagrany na płytę CD musi zostać przekonwertowany do 44.1kHz i 16 bitów. Ten proces jest związany z charakterystyką pracy urządzeń audio w świecie w którym dźwięk analogowy przenika się wzajemnie z dźwiękiem cyfrowym. Do tego celu wykorzystywane są specjalne konwertery A/C (analogowo-cyfrowe), które zmieniają sygnał analogowy w cyfrowi (i odwrotnie). Ten wątek z pewnością postaramy się rozwinąć w innym artykule na naszej stronie.
Jakie powinno być nagranie po ostatecznym masteringu?
Mastering jest elementem który spina proces tworzenia muzyki z dzieleniem się nią z innymi. Dobrze zmasterowany utwór powinien być wyważony i brzmieć kompletnie, jednolicie, profesjonalnie. Brzmienie to powinno być zachowane niezależnie od stosowanego nośnika muzyki i odtwarzacza. Zwykle ostatnim etapem procesu masteringu jest nadanie utworom docelowej kolejności na albumie oraz ustalenie długości trwania odstępów między nimi. Może wydawać się to dość trywialne ale jak wiemy diabeł tkwi w szczegółach.
Przykład jak działa mastering w praktyce – porównanie:
Finalne brzmienie całego albumu i jakość masteringu, dopasowanie go do rodzaju muzyki i nośnika stanowi klucz do sukcesu. Sam mastering nie jest procesem łatwym i wymaga wiedzy jak również dużego doświadczenia oraz znakomitego słuchu. Jego rola jednak ma ogromny wpływ na finalny efekt naszych nagrań. Zachęcamy Was do zdobywania wiedzy w tym zakresie, ponieważ jest to również nieodłączny element produkcji muzycznej.
W naszym poprzednim wpisie na temat pojęcia „Loudness War” możesz przeczytać jak proces masteringu jest wykorzystywany w negatyw sposób przez branżę fonograficzną. Zachęcamy do lektury 🙂
